Struktura e shenjës

Struktura e shenjës përbëhët nga 5 elemente formuese që nuk kanë kuptim më vete, të cilat janë: forma e dorës, vendodhjen, lëvizja, orientimi/drejtimi dhe tiparet jo-mekanike. Forma e dorës, sikundër edhe emëri e sygjëron i referohet formës së dorës dhe gishtave përdorurë për të krijuar një shenjë. Vendodhja përshkruanë ku është krijuar shenja në kontakt me trupin e interpretuesit apo në hapsirën e ndërmjetme. Lëvizja i referohet trajektores së dorës dhe mënyrës sesi ajo lëvizë (drejt, rrethore, shpejt, ngadalë,etj) gjithashtu si edhe lëvizja e brendëshme e gishtave. Orientimi është drejtimi i pëllëmbës së dorës. Tiparet jo-mekanike i referohen shprehjes së fytyrës, vështrimit me sy, gjestikulacioni i gojës dhe lëvizja e gojës për fjalë të gjuhës së folur dhe lëvizjet e trupit dhe kokës.

Kur një nga elementet ndryshon atëherë ndryshon edhe kuptimi i shenjës. Shembuj nga gjuha e shenjave shqipe:

Forma e dorës
Shenja Vëllai dhe Motra kanë të njëjtin pozicion, lëvizje dhe orientim/drejtim, ndryshimi qëndron në formën e dorës. Shenja e vëllait përdorë formë V të dorës dhe shenja motër përdorë formën M të dorës. Me tiparet jo- mekanike ato të dyja mund të jenë e njëjta shenjë nëse interpretuesi nuk përdorë lëvizjet e gojës. Ato mund të ndryshojnë nëse gjestikulacioni i gojës ose lëvizjet e gojës për fjalët e gjuhës së folur përdoren. Përdorimi i lëvizjeve të gojës nuk është i detyruar dhe mund të varjojë midis personave të ndryshëm dhe situatave.

Vendodhja
Shenja “e di” dhe kundër kanë të njëjtën formë dore, lëvizje dhe orientimi/drejtimi. Ndryshimi është tek pozicioni i shenjave. Pozicioni i shenjës “e di” është në anën e majtë të kokës dhe “kundër” është në faqe. Me tiparet jo-mekanike këto dy shenja mund të jenë të njëjta nëse interpretuesi nuk përdorë shprehje fytyre të ndryshme ose lëvizje të gojës.

Lëvizja e dorës
Shenja “drejtë, thikë dhe gjysëm” kanë të njëjtën formë dore, vendodhje dhe orientim/drejtim. Ndryshimi gjendet tek lëvizja e shenjës. Shenja “Drejtë” ka një lëvizje dyshe drejtë në drejtim të pëllëmbës së dorës pasive. Shenja e thikës ka një lëvizje para mbrapa mbi pëllëmbën e dorës pasive. Lëvizja e shenjës ‘gjysëm’është një drejtimëshe nga pëllëmba e dorës pasive në drejtim të trupit të interpretit. Me tiparet jo- mekanike, këto shenja mund të kenë të njëjtin ose kuptime të ndryshme, në varësi të lëvizjeve të gojës së interpretit dhe përdorimit të shprehjes së fytyrës.

Orientimi-drejtimi
Shenjat “drejtë”, fakt” dhe “faturë” janë të njëjta bazuar në formën e dorës, vendodhjen dhe lëvizjen. Ndryshimi gjendet tek orientimi/drejtimi i këtyre shenjave. Orinetimi është drejtimi i pëllëmbës. Tek këto shenja orientimi i dorës pasive është i njëjti dhe pëllëmba e dorës shikon lartë. Ndryshimi është tek orientimi i dorës aktive, kështu tek fjala “drejtë” pëllëmba e dorës aktive shikon në anën e djathtë dhe tek fjala “fakt” pëllëmba sheh lart dhe tek fjala “faturë” pëllëmba shikon poshtë. Përdorimi i lëvizjes së gojës, shprehja e fytyrës, tiparet jo mekanike mund të jenë të njëjta ose të ndryshme midis këtyre shenjave.

Tiparet jo-mekanike
Shenja “faleminderit” dhe “më fal” janë të njëjta në formën e dorës, vendodhjen, lëvizjen dhe orientimin/drejtimi. Ndryshimi i vetëm është tek tiparet jo-mekanike. Përdorimi i lëvizjeve të gojës dhe shprehja e fytyrës janë të ndryshme dhe ndryshojnë kuptimin e shenjës. Vetëm kur njëri nga 5 elementet ndryshon atëherë edhe kuptimi i shenjës gjithashtu ndryshon. Kjo është quajtur çift minimal. Në përfundim, të pestë elementet janë të rëndësishëm në formimin e strukturës së shenjës.